Istorijat

Odlukom Saveta Tehničkog fakulteta od 12. februara 1948. godine osnovana je Katedra za brodogradnju, u okviru tada Tehničkog fakulteta, od kog je ubrzo oformljen Mašinski fakultet. Stoga, 2023. godine, Katedra sa Fakultetom deli značajan jubilej proslavljajući 75 godina svog postojanja. Za prvog šefa Katedre je postavljen Jakov Matvejevič Hlitčijev, koji je zajedno sa Stevanom Stevovićem bio glavni zagovornik i osnivač Katedre. Nije prošlo mnogo vremena i Katedra je pojačana dolaskom Nenada Zrnića i Borivoja Ribara u zvanjima docenata. Ova četiri nastavnika su u narednim godinama definisala nastavni program od 7 brodskih predmeta, sadržanih u nastavnom planu iz 1954. godine. Predmeti kao što su Teorija broda, Projektovanje broda, Otpor i kretanje broda, Proračun brodskih konstrukcija, su se od tada ustalili, pa su se te oblasti brodogradnje i do danas zadržale u nastavi. Što se tiče naučno-istraživačkog rada, može se slobodno reći da je njega u tom periodu predvodio Jakov Hlitčijev, ugledno ime u svetu brodogradnje i oblasti teorije konstrukcija, objavljujući radove u domaćim i najznačajnijim međunarodnim naučnim časopisima.

Izgradnjom nove zgrade Mašinskog fakulteta 1960. godine i zgrade Toplane fakulteta, Katedra za brodogradnju se useljava u prostorije koje i danas koristi – kabinet 426 u glavnoj zgradi, i kabinete, učionicu i studentsku salu u zgradi Toplane fakulteta. Tokom 70-ih i početkom 80-ih godina prošlog veka, dolazi do smene generacija, tako da nastavu na Katedri za brodogradnju preuzimaju Borislav Džodžo, Branislav Bilen, Mladen Jovanović i Kosara Jojić (domicilno na Katedri za otpornost konstrukcija). U ovo vreme se usavršavaju postojeći predmeti, ali se uvode i novi, kao što su Tehnologija brodogradnje, Tehnička flota i Čvrstoća broda. Ova generacija nastavnika je nastavila tradiciju naučno istraživačkog rada na Katedri, te se objavljuju radovi u domaćim i međunarodnim naučnim časopisima kao i na konferencijama, pokreće se časopis „Brodarstvo” (čiji je inicijalni urednik bio Borislav Džodžo), učestvuje se u radu stručnih udruženja i uspostavlja saradnja sa drugim naučno obrazovnim institucijama u zemlji i inostranstvu. Ovo je bio početak ere računara, koju je Katedra rano prigrlila. Takođe, posebno treba izdvojiti godinu 1969. kada je osnovano Društvo brodograđevnih inženjera i tehničara (DBIT), čije je sedište od samog početka, pa i danas, na Mašinskom fakultetu. Članovi Katedre od tad učestvuju u organizaciji i vođenju ovog društva, koje je praktično i alumni udruženje studenata brodogradnje Mašinskog fakulteta.

Ponovna smena generacija je usledila krajem 80-ih i početkom 90-ih godina prošlog veka, kada predmete na Katedri za brodogradnju preuzimaju Dejan Radojčić, Milan Hofman i Milorad Motok. Naredni, burni period, pored svega doneo je i nastavne celine u oblicima u kojima ih i danas poznajemo, te se izdvajaju predmeti kao što su Plovnost i stabilitet broda, Ponašanje broda na talasima i Brodski sistemi, iako je veći deo materije ovih predmeta u nastavi postojao i ranije. U tom periodu kao honorarni nastavnik radio je i Milenko Šuša na predmetu Tehnologija brodogradnje. Ubrzan tehnološki napredak u svetu, pre svega sveopšta kompjuterizacija, promenio je i samu nastavu, što je u ovim vremenima predstavljalo izazov za Katedru. Intenzivira se saradnja sa međunarodnim naučno obrazovnim institucijama, aktivno se objavljuju radovi u najznačajnijim časopisima, što je rezultiralo uspešnim realizacijama niza međunarodnih naučno istraživačkih projekata od početka dvehiljaditih. Takođe, Katedra za brodogradnju je u tom periodu dobila akreditaciju britanskog Kraljevskog udruženja inženjera brodogradnje (The Royal Institution of Naval Architects – RINA), koju i dalje redovno obnavlja. Uz to, DBIT je postao član Konfederacije evropskih društava za pomorske tehnologije (The Confederation of European Maritime Technology Societies – CEMT). Odlazak Milorada Motoka u penziju označava završetak još jedne smene generacija, te Katedru preuzimaju Aleksandar Simić, Igor Bačkalov (koji je na Fakultetu radio do 2023. godine), Nikola Momčilović, Milan Kalajdžić i Stefan Rudaković, na kojima je zadatak da nastave uspešnu tradiciju Katedre.

Tokom 75 godina, u obrazovanju budućih inženjera brodogradnje je učestvovalo preko 25 nastavnika i saradnika Katedre. U različitim periodima, u nastavi na Katedri učestvovali su i: Vladislav Mozetić, Dragomir Višnjić, Velimir Jelić, Aleksandar Živković, Dragutin Đurić, Aleksandar Grgić, Mladen Pejčić, Vladan Kozarski, Tamara Rodić, Marko Prinčevac, Jasna Jovović i Milica Vidić, dok su kao demonstratori i na projektima bili angažovani i: Valentin Kuleto, Zlatko Špehar, Nataša Kostić, Aleksandra Turukalo, Dušan Matić, Nebojša Grujić, Slobodan Medić i Jelena Vidić. Pomoć u izvođenju brodskih predmeta koji su vezani za brodske motore, razne sisteme na plovnim objektima i tehnologiju i organizaciju proizvodnog procesa, Katedra je imala i u nastavnicima koji su izvorno sa drugih katedri Mašinskog fakulteta – Katedra za motore sa unutrašnjim sagorevanjem (Stojan Petrović, Dragan Knežević), Katedra za termotehniku (Vojislav Đurić, Ljubiša Brkić, Titoslav Živanović, Dragan Tucaković, Goran Stupar), Katedra za proizvodno mašinstvo (Ljubodrag Tanović, Branko Kokotović) i Katedra za industrijsko inženjerstvo (Vesna Spasojević-Brkić, Mirjana Misita, Ivan Mihajlović).